Wartości niematerialne (inaczej określane także jako własności intelektualne) mogą podlegać wycenie w różnym celu. Najczęściej jest to potrzeba oszacowania wartości nabycia lub zbycia, aportu, zastawu rejestrowego lub ewidencji księgowej tych aktywów. W zależności od rodzaju wycenianego aktywa i celu wyceny, dobierane są odpowiednie metody i założenia.

Własności intelektualne, podlegające wycenie, można podzielić wg kryterium ochrony prawnej na:

• Aktywa podlegające ochronie jako własność przemysłowa, do których zaliczają się wynalazki chronione za pomocą patentu; wzory przemysłowe, na które można uzyskać prawa z rejestracji (np. znak towarowy); wzory użytkowe oraz topografie układów scalonych, które podlegają prawu ochronnemu.
• Wyniki prac stanowiące utwory w rozumieniu prawa autorskiego i na podstawie tego prawa podlegające ochronie, np. artykuły naukowe, rysunki, projekty, opisy.
• Bazy danych chronione na podstawie ustawy o ochronie baz danych, a w niektórych przypadkach również na podstawie prawa autorskiego (np. encyklopedia, która obok definicji usystematyzowanego zbioru danych, może mieć także charakter twórczy).
• Know-how lub tajemnica przedsiębiorstwa chroniona na podstawie art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (mająca postać informacji, koncepcji, metody, pomysłu itd.), która nie powinna zostać upubliczniona lub przekazana innemu podmiotowi, a która ma rzeczywistą wartość ekonomiczną i zostały podjęte działania w celu jej ochrony.

 

Wycena znaku towarowego i wycena marki

Termin: Znak towarowy należy rozumieć jako zarejestrowaną i prawnie chronioną markę przedsiębiorstwa, wyrażającą zespół składników niematerialnych wykorzystywanych w działalności podmiotu, na które składają się najczęściej narzędzia wizualizacji i identyfikacji tego podmiotu, takie jak znaki słowne, graficzne i słowno-graficzne.

Wycena znaku towarowego jest realizowana najczęściej metodą hipotetycznych opłat licencyjnych (inaczej też zwana metodą zwolnienia z opłat licencyjnych) lub metodą nadwyżki zysku. Obie metody reprezentują podejście dochodowe do wyceny wartości niematerialnych. Wycena znaku towarowego może obejmować markę korporacyjną, produktową lub handlową.

Wycena know-how i wycena technologii

Wycena technologii lub wynalazku (własności objętych ochroną prawną w formie patentu lub własności nieobjętej ochroną prawną w formie tajemnicy przedsiębiorstwa lub utworu) może podlegać wycenie na różnym etapie wytworzenia. Kluczowe dla wyceny technologii jest często uwzględnienie wyników i nakładów ponoszonych w celu zakończenia (z zamierzonym skutkiem) prac nad tworzonym wynalazkiem. Z kolei wycena technologii zakończonych, wykorzystywanych w działalności gospodarczej wymaga większej koncentracji na identyfikacji konkurencyjności i przewagi wynalazku nad rozwiązaniami konkurencyjnymi.

Wycena know-how może zostać przeprowadzona zarówno metodą dochodową, metodą kosztową (odtworzeniową), jaki i metodą porównawczą. Wyboru metody wyceny dokonuje się z uwzględnieniem etapu komercjalizacji wynalazku. Wycena know-how na wstępnym etapie wdrożenia obejmuje często także plan komercjalizacji wynalazku.

Wycena licencji

Wycena wartości opłat licencyjnych z tytułu użytkowania własności intelektualnych realizowana jest zazwyczaj przy wycenie znaków towarowych, wzorów przemysłowych i użytkowych, czy też utworów w rozumieniu prawa autorskiego (wycena praw autorskich). Oszacowanie wartości opłat licencyjnych towarzyszy także często wycenie innych aktywów niematerialnych przeprowadzanych metodą dochodową na podstawie prognozowanych hipotetycznych opłat licencyjnych.